Діни «тусовка»

Елдің егемен болғаннан бергі өзін әлемге таныстырар саяси жобаларының бірі сөзсіз – әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің форумы. Қазақстан осы шара арқылы әлемнің діндар қауымын өзінің назарына аударумен әйгілі болып алды.
Діндердің өзара саяси шарпысуын батыс өркениетінің туындауымен қарастыруға болады. Бір қызығы, орта ғасырлық және ежелгі шығыс өркениеті діндердің шарпысуын осыншалықты ушықтырмағаны рас еді. Мына жайт, әлемдегі өзекті мәселелердің біріне айналып, оны саяси дүниеге кеше ғана келген Қазақстанның қолға алуы бір жағынан езуге күлкі үйірер жайт болса, екінші жағынан батыл қадам деуге болады. Алайда, байсалды шара үшін көздеген мақсат шынайы болып, оған жетер қадам шалыс кетпеуі керек. Мұндай шараларда ұсақ-түйектің болмайтыны да шындық.
Салиқалы шараға арнайы салынған ғимараттың бұйыруы да тарихи бас изетер көрініс. Оның сәулеттік тұрқын да әжуалау қиын: әлемдік жеті кереметтің бірі – пирамида кейіптес. Дегенмен, бұрын талай барсақ та, оның әлдебір сұсы байқатпаған ба, бүрік (пирамида) ғимараттың ортасынан төменгі бөлігі қара жамылғандай, түгелдей күңгірт қара түске малынған, жарығы аз, түнеріңкі жайт екен, еңсені басты. Дәл бір үлкен мүрдежайдың ішінде жүргендей боласың. Бәлкім,батыстық сәулеткер қара түсті авангарттық жаңалық ретінде философиялық ұя дегісі келген болар, алайда, ақ түсті Тәңірдің шуағы санап, жағымсыз қара түсті іңірге балайтын қазақ үшін жақсы ырым емес секілді.
Оның есесіне бүрікжайдың ұшар басына орналасқан «Бесік» аталатын мәжіліс алаңы сондай жарқын, ақ сәулеге малынып тұр. Міне, сол жайлы орында 18-19 қыркүйекте әлемдік діндарлар құрылтайының хатшылығының VI отырысы болып өтті. Отырысты билеген Қазақстан парламенті сенатының төрағасы – Қасымжомарт Тоқаев, қазақшасын барынша келістіріп, кірісім сөзін баяндап шыққан бойда, орысша мен ағылшыншасын ағызып, діни мәжілісті меңгеріп кетті. Ішіміз қазақы намысқа тырсыйып, одан әрі неге қазақша жүргізбеді екен десек, спикер мырзаның солай істегені жөн екен. Тыңдауышты іліп, әр сөйлеушіге құлақ түргенімізде елдегі тілмаштық кәсіп пен мәдениеттің қандай дәрежеде екеніне көз жетті.
Халықаралық отырыстарда маңызды саналатын тілмаштық қызмет Қазақстанда ақсақ тауықтың кейпінде екен. Орысшасы ағылшыншадан ғана аударылса, қазақшасы әлгі орысшадан тәржімаланып,онысы ауық-ауық үзіліп «бұзық телефон» ойынына түскендей күй кештік. Орысшасы кешіксе, қазақшасы, тіпті, жоғалып кетеді. Әсіресе, ыңыранып, ыңқылдап шыққан қазақ тілмашының дауысы құлақты жыртардай жағымсыз естілгенде, адам баласы мұндай тілді де сөйлейді екен деген ойға қаласың.Әр сөйлеген адам сайын тыңдауышты бір арнадан екіншісіне ауыстырып есіміз тағы кетті.
Осы жерде, елдегі қыруар тілмаштар қайда жүргенін білмедік, тіпті, арабшадан, қытайшадан, жапоншадан тікелей аудару студенттер үшін де жақсы тәжірибе болар еді, неге бұлайша тілдік сенделіске түскенімізді түсінбеген күйі қалдық.Тіпті, Моңғолияның буддалық орталығының тақуасы Хонхорин Бямбажавтың сөзі аударусыз моңғол тілінде қалды, ең болмаса тілмаш боларлық, сол жақтан қаптай оралған қандастарымыздың бірі табылмағаны ма деген есер сауал есті тандырды. Әрине, жағымсыз жақтарды табалау үшін емес, өзгенің өгей көзіне түспесек екен дегеннен шыққан жанашыр үн ғана. Өйткені, мұндай отырыстардың мәдени дәрежесі ас та төк асың мен көк ала көрпеңе қарап емес, әлгіндей «ұсақ-түйек» қызметтердің деңгейімен өлшенетіні рас. Жыл сайын сыйлық пен сыйақы үлестіретін тілмаштарымыз қайда, осындайда?Елдегі бар әлеуетті пайдаланбасақ, әншейінде әнге қосатын көпұлттықтың, көптілділіктің осындайда қызығын көрмесек, не пайда?
Аталмыш отырыс екі жылдан соң болмақ құрылтайдың орны мен күн тәртібін белгілеуге және басқада ұсыныстарды жүйелеп қабылдауға арналған екен. Алайда, ала-құла әлем мен мәдениет өкілдерінің бастарын қосу қандай қиын болса, олардың пікірін үйлестіру де оңай еместігі көрініп тұр. Делегаттардың жартысына жуығы мұсылман екендігін айтсақ, болашақта шешім қабылдарда сан жағынан келіспеушілік орын алуы ықтимал. Оның үстіне, күн тәртібіне байланысты ұсыныс қабылданарда әркім өз қотырын өзі қасып, жайылып кетті. Оны қаны мен әдетіне шыдамдылық сіңірген мәмілегер Тоқаев қана білдірмей отырды. Египеттің Әл-Азхар университетінің ислам зерттемесі бойынша бас хатшысы Шейх Әли Әбдел Баки Шехата батыс тарапынан исламға қатысты әділетсіз әрекеттердің басым екенін сөз етсе, оны одан әрі іліп әкеткен Сауд Арабия королдығы ислам ісі бойынша министрінің кеңесшісі Мәджид бен Әбдел Әзиз ат-Түрки ар-намыс кодексін қабылдауды қолға алуды ұсынды. Қалғандары Қазақстанның басшылығы мен болашақ қадамын мадақтай отырып, өздерінің елі мен сенімдерін көбірек таныстыруды мақсат тұтса, Израилдің Әшкеназиялық бас раввині Әлкана Холзер болашақ құрылтай жөніндегі нақты шешімді осы жолы қабылдау керектігін айтып, белсенді. Келесі құрылтайды Иерусалимге өткізу ұсынысы да берілді.
Осының бәрін тыңдай отырып, бұған дейін басқа бір ел осындай алапес мүдделі әлемдік діни қауымның басын неге қоспады екен дегенге жауап алғандай боласың. Өз еліміздің діні мен тінін ширатып алмай тұрып, иман-сенімі әр құбылаға құбылған алашымызды жұмылдырмай тұрып, мынадай аламанға бас тігуіміз қаншалықты нәтижелі және абыройлы болар екен деп те тіксінесің. Өз еліміздің ала-құла діни топтарын жөнге салатындай діни саладағы отырыстар болмағасын, әлемдік аядағы әрекетке аяқ басқанымыз қаншалықты құтты болар екен?! Бұл бастамамыз әншейін діни “тусовка” емес пе?